Διδάσκοντας Αυτοοργάνωση και Δημοκρατία Μέσα από το Ποδόσφαιρο

Στους Κερυνειώτες δασκάλους μου Νίκο Λιβέρδο και Αλέξανδρο Ιακωβίδη. Οι αφηγήσεις των εμπειριών τους στην Κερύνεια και των πρωταθλημάτων στα οποία συμμετείχαν οι γειτονιές,γέννησαν όλες τις πιο κάτω ιδέες.

Διδάσκω την Φυσική Αγωγή sτο δημοτικό σχολείο εδώ και 25 χρόνια. Στην πορεία αυτή έχω συνειδητοποιήσει ότι το μάθημα είναι ένα από τα πολυτιμότερα εργαλεία που έχω για την διαμόρφωση στάσεων και δεξιοτήτων που να διέπουν ολόκληρη την ζωή των παιδιών που έχω στα χέρια μου. Και εργαλείο προώθησης εμπειριών ανακάλυψης και πηγαίας χαράς όταν ασκείται ορθά. Το παιδί που περνά πάνω από τον πήχυ του ύψους που προηγουμένως θεωρούσε αδύνατο, το παιδί που κάνει για πρώτη φορά τούμπα είναι αναμνήσεις πολύτιμες στην προσωπική μου πορεία. Η αυτοεκτίμηση που κτίζεται μέσα στο μάθημα της Γυμναστικής μεταφέρεται παντού. Και η αυτοπειθαρχία και η συνειδητή συμμετοχή στο παιχνίδι.

Τα τελευταία χρόνια μέσα στο μάθημα βιώνω την εξαφάνιση της παιδικότητας από τους μαθητές και της μαθήτριες μου. Η ασύστολη προώθηση από το κράτος του σωματειακού αθλητισμού μεγαλώνει γενιές παιδιών που - χάνοντας την παιδικότητα τους και την σύμφυτη τάση τους για παιχνίδι – διεκδικούν μόνο τη νίκη, συχνά με κάθε μέσο και που κάθε άλλο παρά υγιείς έξεις προς τον αθλητισμό προάγει. Σας προκαλώ να πάτε σε έναν αγώνα παιδικού ποδοσφαίρου για να διαπιστώσετε με τα μάτια και τα αυτιά σας πώς συμπεριφέρονται γονείς, προπονητές και παιδιά-ποδοσφαιριστές. Η ίδια ακριβώς συμπεριφορά του άκρατου ανταγωνισμού μεταφέρεται από τα παιδιά και στο μάθημα της Γυμναστικής. Πολύ συχνά δε παρατηρείται το φαινόμενο της υποτίμησης του ίδιου του εκπαιδευτικού από τους μαθητές και τις μαθήτριες του καθώς δεν είναι ο προπονητής τους και «τι καταλάβει από ποδόσφαιρο, καλαθόσφαιρα, πετόσφαιρα κόκ»…

Μέσα στην τέχνη που υπηρετώ χρειαζόταν να βρεθεί ένας τρόπος οι επιζήμιες αυτές επιρροές να απομακρυνθούν και να επανέλθει η φυσική ισορροπία, όπως την αντιλαμβάνομαι και την αισθάνομαι. Έτσι, και παρά το ότι προσωπικά δεν παρακολουθώ ποδόσφαιρο εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες , οργανώσαμε μαζί με τον διευθυντή, τους συναδέλφους και τους μαθητές μας τα τελευταία δύο χρόνια πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Στο παρόν επιθυμώ να μοιραστώ μαζί σας τον τρόπο και τις εμπειρίες μας. Είναι απόλυτη πεποίθηση μου ότι τα παιδιά του τόπου μας είναι ικανά – πολύ περισσότερο από τους ενήλικες – για να χαίρονται, να παίζουν και να μεγαλώνουν δημοκρατικά με ένα αίσθημα Ανθρωπιάς και Αλληλοσεβασμού που λείπουν από την κοινωνία μας. Η επένδυση στην χαρά και την μάθηση των παιδιών είναι η μοναδική αληθινή επένδυση για το μέλλον του τόπου.

Κάθε πρωτάθλημα ξεκινά με μία επίσημη προκήρυξη. Έτσι κι εμείς προκηρύξαμε το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, τους κανόνες συμμετοχής και τον τρόπο δημιουργίας των ομάδων. Σε αυτές έπρεπε να υπάρχουν δύο παιδιά από κάθε τάξη του σχολείου (Δ’, Ε’, Στ’) και τουλάχιστον δύο κορίτσια. Επίσης ένας τερματοφύλακας από οποιανδήποτε τάξη. Σύνολο 7. Η ανταπόκριση των παιδιών ήταν άμεση και εντυπωσιακή. Μέσα σε μία βδομάδα δημιουργήθηκαν 9 ομάδες. Δημιουργήθηκαν δύο όμιλοι και καταρτίστηκε το πρόγραμμα παιχνιδιών με ένα παιχνίδι κάθε μέρα διάρκειας 10 λεπτών που γίνεται το πρώτο διάλειμμα με διαιτητή τον γράφοντα. Καταγράφεται η βαθμολογία, τα αποτελέσματα και τα τέρματα. Οι αγώνες των ομίλων θα διαρκέσουν ένα περίπου μήνα και στην συνέχεια θα διεξαχθούν οι ημιτελικοί και ο τελικός.

Στην όλη διαδικασία η συμμετοχή χρησιμοποιείται σαν κίνητρο καλής συμπεριφοράς και επίσης ως μετρήσιμη τιμωρία όσων παραβιάζουν τους κώδικες καλής συμπεριφοράς που έχουν θεσπιστεί σε συνεργασία με τα παιδιά. Πέρσι σε όλη την διάρκεια του πρωταθλήματος είχαμε μόνο δύο κρούσματα παραβατικής συμπεριφοράς την πρώτη εβδομάδα. Τον υπόλοιπο χρόνο διεξαγωγής , που κράτησε δύο μήνες, το σχολείο απόλαυσε ένα εξαιρετικό μαθησιακό κλίμα.

Φέτος ένας μαθητής που δεν ασχολείται με το ποδόσφαιρο ζήτησε να βρεθεί τρόπος να συμμετέχει και είναι πλέον ο γραμματέας του πρωταθλήματος διατηρώντας φύλλο αγώνος και καταγράφοντας τα πάντα σε αυτό, με δική του πρωτοβουλία! Αποκτήσαμε λοιπόν και γραμματεία.

Στο τέλος κάθε αγώνα τα παιδιά ψηφίζουν το καθένα τον/ην καλύτερο/η παίκτη/ρια της αντίπαλης ομάδας σε κάλπη που έχει δημιουργηθεί και πάνω σε σφραγισμένους ψήφους. Στο τέλος του πρωταθλήματος θα αναδειχθούν η καλύτερη παίκτρια και ο καλύτερος παίκτης με το άνοιγμα της κάλπης και την καταμέτρηση από το κεντρικό μαθητικό συμβούλιο. Πέρσι οι τρεις πολυτιμότεροι – δύο αγόρια ισοψήφισαν – δεν ανήκαν σε καμία από τις ομάδες που έφτασε στον τελικό. Τα παιδιά γνωρίζουν αληθινά να επιβραβεύουν τους άξιους! Φτάνει να τους δίδεται η ευκαιρία.

Θεσπίστηκε ακόμη βραβείο αθλητοπρέπειας το οποίο απονέμει ο διαιτητής του πρωταθλήματος στην μαθήτρια ή μαθητή που επέδειξε αθλητική συμπεριφορά σε όλη τη διάρκεια και που ξεχώρισε για αυτή.

Το μικρό μας πρωτάθλημα βρίσκεται τώρα στα τρία τέταρτα της διαδικασίας των ομίλων. Είναι αληθινά συγκινητικό καθημερινά να βιώνω τον ευγενή συναγωνισμό ανάμεσα σε παιδιά στις ομάδες των οποίων συμμετέχουν αγόρια και κορίτσια από όλες σχεδόν τις χώρες προέλευσης των μαθητών μας. Ακόμη πιο συγκινητική είναι η παρουσία στις κερκίδες της πλειοψηφίας των υπόλοιπων παιδιών του σχολείου, όχι από υποχρέωση αλλά για την χαρά της θέασης και της επευφημίας όσων αγωνίζονται.

Μπροστά στα μάτια μου βλέπω μιαν κοινωνία ανθρώπων που δεν έχει τίποτε να χωρίσει, που αγκαλιάζεται, που παρηγορεί τους ηττημένους και που αναγνωρίζει τόσο την ατομική αξία και χάρη αλλά και το συλλογικό βίωμα. Βλέπω παιδιά να γνωρίζονται μεταξύ τους, να εκτιμούν το ένα το άλλο και να δημιουργούν καινούριες σχέσεις και φιλίες. Κλαίω κρυφά με την χαρά που βλέπω να καθρεφτίζεται στα πρόσωπα των προσφυγόπουλων του σχολείου μας μερικά από τα οποία έζησαν θανάτους γονιών και αδελφών. Και με την απέραντη αγκαλιά που ανοίγουν γι’ αυτά τα  παιδιά του τόπου μας. Απολαμβάνω την έμπρακτη ισότητα αγοριών και κοριτσιών στο γήπεδο και μειδιώ με την ξαφνική αναγνώριση εκ μέρους των πρώτων ότι οι ικανότητες των συμμαθητριών τους σε δύναμη και ταχύτητα ξεπερνούν τις δικές τους. Τα παιδιά μας γνωρίζουν πλέον να οργανώνονται μόνα και να συμμετέχουν σε αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες.

Δεν ξέρω πώς συμπεριφέρονται τα παιδιά μας τα απογεύματα και τα Σαββατοκυρίακα στις ομάδες τους. Ξέρω όμως ότι τα ίδια μου αποδεικνύουν καθημερινά ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός.

Εκεί όπου υπάρχει θέληση και Αγάπη.

Στο Α’ Δημοτικό Σχολείο Παλουριώτισσας το θαύμα λειτουργεί ακόμη…

Σόλων Αντάρτης~solon_antartis@yahoo.com
~~~~~~~~~~~~